Police Bharti Practice

उभयान्वयी अव्यय व त्याचे प्रकार दोन किंवा अधिक शब्द, अथवा दोन किंवा अधिक वाक्ये जोडणार्‍या अविकारी शब्दाला  अभयान्वयी अव्यये  असे म्हणतात. उदा. मी कथा व कादंबरी वाचतो. तो स्वभावाने आहे चांगला, पण विश्वासू नाही. मी आजारी आहे, म्हणून मी शाळेत जात नाही. मी चहा घेतो आणि कॉफी सुद्धा घेतो. उभायान्वयी अव्ययाचे 2 प्रकार पडतात. समानत्वदर्शक / प्रधानत्वसूचक उभयान्वयी अव्यये. असमानत्वदर्शक / गौणत्वसूचक उभयान्वयी अव्यये समानत्वदर्शक / प्रधानत्वसूचक उभयान्वयी अव्यये : अर्थाच्या दृष्टीने स्वतंत्र किंवा एकमेकांवर अवलंबून नसणारी किंवा सारख्याच दर्जाची दोन वाक्ये ज्या उभयान्वयी अव्ययांनी जोडली जाते त्या उभयान्वयी अव्ययांना  प्रधानत्व सूचक उभयान्वयी अव्यये  असे म्हणतात. यांचे पुढील 4 प्रकार पडतात. 1. समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्यय – दोन प्रधान किंवा मुख्य वाक्ये व, अन्, शिवाय यांसारख्या उभयान्वयी अव्ययांनी जोडून त्याचा मिलाफ किंवा समुच्चय करतात अशा उभयान्वयी अव्ययांना  समुच्चय बोधक उभयान्वयी अव्यये  असे म्हणतात. उदा.   व, अन्, आणि आणखी, न, शि...

विरामचिन्हे व त्याचे प्रकार विरामचिन्हे हा स्पर्धा परीक्षांच्या दृष्टीने अत्यंत महत्वाचा असा भाग आहे .त्याचा सविस्तर अभ्यास आम्ही देत आहोत संभाषण करतांना/बोलतांना थांबतो म्हणजेच विराम घेतो आणि तो चिन्हांनी दर्शविला जातो त्या चिन्हांना विरामचिन्हे असे म्हणतात. विरामचिन्हे दर्शविणारा तक्ता : अ.क्र. चिन्हाचे नाव चिन्ह केव्हा वापरतात 1 पूर्णविराम . वाक्य पूर्ण झाल्यावर शब्दांचा संक्षेप दाखविण्यासाठी अक्षरांपूढे उदा. माझे जेवण झाले. मा.क.(मोहनदास करमचंद) 2 अर्धविराम ; दोन छोटी वाक्य उभयान्वयी अव्ययाने जोडताना उदा. विजय हुशार आहे; पण तो अभ्यास करत नाही. 3 स्वल्पविराम ‘ एकाच जातीचे अनेक शब्द लागोपाठ आल्यास संबोधन (हाक मारणे) दर्शवितांना. उदा. माझ्याकडे इतिहास, भूगोल, गणित, विज्ञान या सर्व विषयांचे पुस्तके आहेत. राम, इकडे ये. 4 अपूर्णविराम (उपपुर्णविराम) , वाक्याच्या शेवटी तपशील घावयाचा असल्यास. उदा. पुढील क्रमांकाचे विधार्थी उत्तीर्ण झाले: 5,7,9,12,15,18 5 प्रश्नचिन्ह ? प्रश्नार्थक वाक्याच्या शेवटी. उदा. तुझे नाव काय? तू कोठून आलास?...

नाम व त्याचे प्रकार प्रत्यक्षात असणार्‍या किंवा कल्पनेने जाणवलेल्या वस्तूंना किंवा त्यांच्या गुणधर्मांना दिलेल्या नावाला ‘नाम’ असे म्हणतात. उदा. टेबल, कागद, पेन, साखर, अप्सरा, गाडी, खोटेपणा, औदार्थ, देव, स्वर्ग, पुस्तक इ.  नामाचे प्रकार : नामाचे एकूण 3 मुख्य प्रकार पडतात. सामान्य नाम – एकाच जातीच्या पदार्थातील समान गुणधर्मामुळे त्या वस्तूला जे सर्वसामान्य नाव दिले जाते त्याला  ‘सामान्य नाम’  असे म्हणतात. उदा. मुलगा, मुलगी, घर, शाळा, पुस्तक, नदी, शहर, साखर, पाणी, दूध, सोने, कापड, सैन्य, वर्ग इ. सामान्य नाम  विशेषनाम पर्वत हिमालय, सहयाद्री, सातपुडा मुलगा स्वाधीन, हिमांशू, लक्ष्मण, कपिल, भैरव मुलगी मधुस्मिता, स्वागता, तारा, आशा, नलिनी शहर नगर, पुणे, दिल्ली, मुंबई, कोल्हापूर नदी गंगा, सिंधू, तापी, नर्मदा, गोदावरी टीप : (सामान्य नाम हे जातीवाच असते, काही विशिष्ट नामांचेच अनेकवचन होते. मराठीमध्ये पदार्थवाचक, समुहवाचक नाम हे सामान्य नामच समजले जाते.) विशेष नाम – ज्या नामाने जातीचा बोध होत नसून त्या जातीतील एका विशिष्ट व्यक्तीचा...

क्रियापद व त्याचे प्रकार वाक्यामधील क्रिया दर्शविणार्‍या ज्या विकारी शब्दामुळे वाक्यातील क्रिया दर्शविली जाते व त्या वाक्याचा अर्थ पूर्ण होतो. वाक्यातील अशा क्रियावाचक शब्दाला   क्रियापद   असे म्हणतात. उदा. गाय दूध देते. आम्ही परमेश्र्वराची प्रार्थना करतो. मुलांनी खरे बोलावे. आमच्या संघाचे ढाल जिंकली.   धातु : क्रियापदातील प्रत्यय रहित मूळ शब्दाला  ‘धातु’  असे म्हणतात. उदा.  दे, कर, बोल, जिंग, ये, जा, उठ, बस, खा, पी, इत्यादी. धातुसाधीते/ कृदंते : धातुला विविध प्रत्यय लागून क्रिया अपुरी दाखविणार्‍या शब्दांना  ‘धातुसाधीत’ किंवा ‘कृंदते’  असे म्हणतात. धातुसाधीते वाक्याच्या शेवटी कधीच येत नाही ते वाक्याच्या सुरूवातीला किंवा वाक्याच्या मध्ये येतात. धातुसाधीते नाम, विशेषण किंवा क्रियाविशेषणाचे काम करतात. फक्त संयुक्त क्रियापदातच धातुसाधीते क्रियापदाचे काम करते. उदा.     क्रियापदे-  केले, करतो, बसला, लिहितो, खातो. धातुसाधिते-  करून, बसता, लिहून, खतांना, खाणारी, लिहितांना, बोलतांना. धावणे...

संधी व त्याचे प्रकार   जोडाक्षरे: ज्या अक्षरात दोन किंवा अधिक व्यंजने प्रथम एकत्र येवून शेवटी त्यात एक स्वर मिसळतो यास  ‘जोडाक्षर’  म्हणतात. उदा. विद्यालय  : धा : द + य + आ पश्चिम   : श्चि : श + च + इ आम्ही    : म्ही : म + ह + ई शत्रू      : त्रू : त + र + ऊ  संधी: जवळ जवळ आलेले दोन ध्वनी जोडण्याला  संधी म्हणतात. संधी होत असतांना पहिल्या शब्दातील शेवटचा वर्ण आणि शेवटच्या शब्दातील पहिला वर्ण एकमेकात मिसळून त्या दोहोबद्दल एकच वर्ण तयार होतो याला  संधी  असे म्हणतात. संधी म्हणजे एक प्रकारची  जोडखरेच  होय.  उदा. ईश्र्वरेच्छा     = ईश्र्वर + इच्छा सूर्यास्त     = सूर्य + अस्त सज्जन      = सत् + जन चिदानंद      = चित् + आनंद संधीचे मुख्य तीन प्रकार आहेत. स्वरसंधी व्यंजन संधी विसर्गसंधी   1. स्वर संधी – एकमेकांशेजारी येणारे वर्ण हे जर स्वरांनी जोडले असतील तर त्यांना  ‘स्वरसंधी’  अ...