विषुववृत्त, अक्षवृत्ते, रेखावृत्ते आणि प्रमाणवेळ

विषुववृत्त, अक्षवृत्ते, रेखावृत्ते आणि प्रमाणवेळ

✳ विषुववृत्त हे 0° अक्षवृत्त आहे.

✳ विषुववृत्त: दोन्ही ध्रुवांपासून समान अंतरावर व पृथ्वीच्या मध्यातून गेलेली काल्पनिक रेषा म्हंजेविषुववृत्त होय.

* विषुववृत्ताच्या उत्तरेकडील पृथ्वीच्या भागाला उत्तर गोलार्ध आणि दक्षिणेकडील भागाला दक्षिण गोलार्ध म्हणतात.

अक्षवृत्तांचे प्रकार:

कर्कवृत्त, मकरवृत्त, अंटार्क्टिकवृत्त, विषुववृत्त, आणि अर्क्टिकवृत्त

✳मकरवृत्त: विषुववृत्ताच्या दक्षिणेकडील  23.5 अक्षवृत्तास मकरवृत्त म्हणतात.

✳कर्कवृत्त : विषुववृत्ताच्या उत्तरेकडील 22.5 अक्षवृत्ताला कर्कवृत्त असे म्हणतात.

✳अर्क्टिकवृत्त: विषुववृत्ताच्या उत्तरेकडील 66.5 अक्षवृत्तास अर्क्टिकवृत्त असे म्हणतात.

✳ अंटार्क्टिकवृत्त: विषुववृत्ताच्या दक्षिणेकडील 66.5 अक्षवृत्तास अंटार्क्टिकवृत्त असे म्हणतात.

✳ अक्षवृत्ते: विषुववृत्ताला समांतर असलेल्या वर्तुळाकार आडव्या काल्पनिक रेषांना अक्षवृत्ते म्हणतात. विषुववृत्तासह एकूण 181 अक्षवृत्ते आहेत.

✳ रेखावृत्ते: उत्तर ध्रुव आणि दक्षिण ध्रुव यांना जोडणाऱ्या पृथ्वीवरील उभ्या अर्धवर्तुळाकार काल्पनिक रेषांना रेखावृत्ते असे म्हणतात. रेखावृत्ते 360  आहेत . प्रत्येक अंशावर एक रेखावृत्त असते.

✳ मूळ रेखावृत्त: लँडनजवळील ग्रीनीच शहराजवळून जाणाऱ्या काल्पनिक रेखावृत्तास मूळ रेखावृत्त म्हणतात. रेखावृत्तामुळे एखाद्या ठिकाणच्या वेळेबाबत अंदाज काढता येतो.

✳ वृत्तजाळी: पृथ्वीगोलावरील अक्षवृत्ते व रेखावृत्ते यांच्यामुळे वृत्तजाळी तयार होते . पृथ्वीवरील स्थान निश्चितीसाठी या जाळीचा उपयोग होतो . भौगोलिक माहिती प्रणाली(G. I. S) आणि जागतिक स्थान निश्चिती प्रणाली  (G.P. S) साठी वृत्तजाळीचा वापर केला जातो.